Người đàn ông xây nhầm nhà trên đất người khác nhận thức rõ là mình sai, nhưng vẫn không đồng ý tháo dỡ và trả lại đất. Hành vi của người này sẽ bị xử lý như thế nào?
Câu chuyện xây nhầm nhà trên đất do người khác đứng tên sổ đỏ đang gây xôn xao dư luận cả nước. Vụ việc xảy ra ở phường Thiên Hương (TP Hải Phòng), trước đây là huyện Thủy Nguyên.
Cụ thể, vào tháng 9/2024, ông Nguyễn Đăng Ca và bà Trần Thị Kim Loan (trú tại phường Thiên Hương, TP Hải Phòng) mua mảnh đất 60m2 tại thôn 7, xã Kiền Bái (huyện Thủy Nguyên cũ), được sang tên, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hợp pháp.
Tuy nhiên, ngày 12/11/2024, khi đến kiểm tra, gia đình bà Loan phát hiện ông Đỗ Văn Hữu và vợ là bà Vũ Thị Tuyến đang xây dựng ngôi nhà 2 tầng trên lô đất này. Dù chủ đất nhiều lần yêu cầu dừng thi công, sự việc không được giải quyết, buộc bà Loan làm đơn trình báo chính quyền.
Vợ chồng ông Hữu thừa nhận việc xây dựng nhà trên đất do bà Loan đứng tên là nhầm lẫn. Ảnh: Internet
UBND xã Kiền Bái sau đó làm việc với các bên. Tại đây, vợ chồng ông Hữu và bà Tuyến thừa nhận đã xây nhầm, do đất của họ nằm cách đó 4 thửa. Chính quyền nhiều lần yêu cầu dừng thi công, nhưng gia đình ông Hữu vẫn tiếp tục hoàn thiện, dọn vào ở.
Ngày 11/8/2025, TAND khu vực I – Hải Phòng tuyên buộc ông Hữu phải tháo dỡ công trình, trả lại đất cho bà Loan. Dù đã thừa nhận sai, ông Hữu vẫn đề nghị được mua lại đất và gửi đơn kháng cáo bản án sơ thẩm.
Sự việc khiến dư luận quan tâm với câu hỏi: Trong trường hợp xây dựng trái phép như vậy, người vi phạm sẽ bị xử lý ra sao?
Trao đổi với VietNamNet, luật sư Nguyễn Thanh Hải – Giám đốc Công ty Luật An Hoàng Gia (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho rằng, việc xây dựng công trình trên đất đã có sổ đỏ hợp pháp của bà Loan là hành vi xâm phạm nghiêm trọng quyền sử dụng đất.
Theo Điều 11 Luật Đất đai 2024, hành vi lấn chiếm đất, hủy hoại đất hoặc sử dụng đất không đúng thẩm quyền đều bị nghiêm cấm. Với vụ việc ở Hải Phòng, ngay cả khi ban đầu có thể là nhầm lẫn, thì sau đó chính quyền và tòa án yêu cầu trả lại đất nhưng đương sự vẫn cố tình hoàn thiện, dọn về ở thì không còn là nhầm lẫn nữa. Hành vi đó có thể xem là cố ý vi phạm pháp luật.
Ông Đỗ Văn Hữu phát biểu tại cuộc làm việc. Ảnh: Báo Hải Phòng
Luật sư Hải phân tích, việc truy cứu trách nhiệm pháp lý trong vụ việc này có thể gồm cả dân sự, hành chính và thậm chí là cả hình sự. Cụ thể:
Dân sự: Căn cứ Điều 166 và 584 Bộ luật Dân sự 2015, ông Hữu buộc phải trả lại đất, đồng thời bồi thường thiệt hại cho bà Loan (chi phí tố tụng, tổn thất do mất quyền sử dụng đất…).
Hành chính: Có thể bị xử phạt hàng chục triệu đồng theo Nghị định 91/2019/NĐ-CP và Nghị định 16/2022/NĐ-CP, kèm biện pháp buộc tháo dỡ công trình.
Hình sự: Nếu cố tình không thi hành bản án, ông Hữu có thể bị truy cứu trách nhiệm theo Điều 380 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) về “Tội không chấp hành án”, với mức phạt lên đến 3 năm tù.
Theo luật sư Hải, sau khi có bản án sơ thẩm, các bên phải nghiêm túc chấp hành. Ông Hữu đề nghị mua lại đất chỉ có thể là thỏa thuận dân sự ngoài bản án, hoàn toàn phụ thuộc vào sự tự nguyện của bà Loan. Trong trường hợp bà Loan không đồng ý, việc xây nhà không phải là căn cứ pháp lý để buộc bà phải bán đất.
Luật sư Hải khẳng định: “Tóm lại, người xây dựng nhà trên đất do người khác đứng tên sổ đỏ không chỉ phải tháo dỡ, trả lại đất, mà còn có thể bị xử phạt hành chính, bồi thường dân sự và thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu cố tình không chấp hành bản án. Đây là một bài học pháp lý rõ ràng: khi sử dụng đất phải kiểm tra kỹ hồ sơ, mốc giới, và đặc biệt là phải tuyệt đối tôn trọng các bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật”.
Đồng quan điểm, luật sư Lê Văn Kiên – Trưởng Văn phòng Luật sư Ánh sáng Công lý nhấn mạnh: “Người có quyền sử dụng đất hợp pháp có quyền yêu cầu người xây dựng trái phép tháo dỡ công trình và hoàn trả hiện trạng ban đầu (theo Điều 166 Bộ luật Dân sự 2015).
Nếu người vi phạm không tự nguyện tháo dỡ, chủ đất có thể khởi kiện để yêu cầu cưỡng chế. Trong trường hợp này, nếu gia đình ông Hữu vẫn cố tình hoàn thiện và sinh sống, khi bản án có hiệu lực, bà Loan hoàn toàn có quyền yêu cầu cơ quan thi hành án cưỡng chế, buộc trả lại đất”.
Luật sư Kiên nói thêm, việc ông Hữu gửi đơn kháng cáo bản án sơ thẩm của tòa án là quyền của đương sự, nhưng quyết định cuối cùng sẽ do TAND TP Hải Phòng xem xét và phán quyết, bản án này khi có hiệu lực sẽ buộc các bên phải chấp hành.
